အေမးအေျဖမ်ား -၂

ေမး ။                   ။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ ရုပ္တုကို ကိုးကြယ္ ၾကတယ္လို႔ တစ္ခ်ဳိ႕လူမ်ားက ေျပာတာ ၾကား ဘူးပါတယ္ ။ ဟုတ္ပါသလား ။ ေျဖ ။                    ။ ဒီလိုအေျပာမ်ဳိးဟာ ဗုဒၶဘာသာကို နားလည္မွားေနတဲ့ လူေတြေျပာၾကတဲ့ စကားေတြပါ ။ အဘိဓာန္မ်ားကေတာ့ " ရုပ္တုကို ထာ၀ရဘုရား ( God ) အျဖစ္နဲ႔ ရွိခိုး ကိုးကြယ္ၾကတာကို ရုပ္တု ကိုးကြယ္ မႈ " လို႔ ဖြင့္ျပၾကပါတယ္ ။ သိၾကတဲ့အတိုင္းပဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ ဗုဒၶျမတ္စြာကို ထာ၀ရဘုရား တစ္ပါး ( God ) အေနနဲ႔ ယံုၾကည္သိမွတ္ၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး ။ ဒီေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ သစ္သားရုပ္တု ၊ သံ ရုပ္တု ၊ ေၾကးရုပ္တု စသည္ကို ဘယ္မွာ ကိုးကြယ္ၾကပါမလဲ ။                     သို႔ေသာ္လည္း တစ္ခုေတာ့ ရွိပါတယ္ ။ ဘာသာတရားတိုင္းမွာ ဘာသာ၀င္တိုင္းဟာ အယူအဆ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေဖာ္ျပဖို႔ အမွတ္လကၡဏာ ( Symbol ) အမ်ဳိးမ်ဳိးကို အသံုးျပဳၾကပါတယ္ ။ ဥပမာ - တာအိုဘာ သာမွာဆိုရင္ ဆန္႔က်င္ဘက္ႏွစ္ခုတို႔ရဲ႕ ညီညြတ္ ေပါင္းစည္းမႈကို ေဖာ္ျပဖို႔ရာ ယင္ နဲ႔ ယန္ ( Ying - Yang ) ကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳပါတယ္ ။ ဆစ္ဘာသာမွာ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ရုန္းကန္လႈပ္ရွားမႈကို ေဖာ္ျပဖို႔ရာ ဓားကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳပါတယ္ ။ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ ခရစ္ေတာ္ တည္ရွိ ျခင္းကို ေဖာ္ျပဖို႔ရာ ငါးကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကတယ္ ။ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ လူသားအတြက္ အသက္စြန္႔လႊတ္မႈကို ေဖာ္ျပဖို႔ရာ လက္၀ါးကပ္တိုင္ကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳပါတယ္ ။ ဗုဒၶဘာ သာမွာ လူသားတစ္ဦးရဲ႕ အလံုးစံုျပီးျပည့္စံုမႈကို ေဖာ္ျပဖို႔ရာ ဘုရားရုပ္တုေတာ္ကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကပါတယ္ ။                       ဗုဒၶရုပ္တုေတာ္က ဗုဒၶရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားမွာ ပါ၀င္တဲ့ လူသားနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ သဘာ၀မ်ားကို ကၽြန္ေတာ္တို႔အား သတိရေစပါတယ္ ။ ဗုဒၶဘာသာဟာ လူသားကို ဗဟိုျပဳတယ္ ။ ထာ၀ရဘု၇ား ( God ) ကို ဗဟိုမျပဳဘူး ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ အလံုးစံုျပီးျပည့္စံုေရးနဲ႔ အသိမွန္ အျမင္မွန္ရေရးအတြက္ ဗဟိဒၶသႏၲာန္ကို မၾကည့္ရဘူး ၊ အဇၥ်တၱသႏၲာန္ကိုသာ ၾကည့္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔အား သတိရေစပါ တယ္ ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ရုပ္တုကို ရွိခိုး ကိုးကြယ္တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲေျပာဆိုခ်က္ေတြဟာ မမွန္ပါဘူး ။ ေမး ။                     ။ တရုတ္ဗုဒၶဘာသာ ဘုရားေက်ာင္းေတြထဲမွာ " စကၠဴပိုက္ဆံ " ေတြကို မီးရႈိ႕တာေတြ ၊ ျပီးေတာ့ တစ္ျခား ထူးထူးဆန္းဆန္း လုပ္ၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္ ။ အဲဒါေတြကို ဘာေၾကာင့္ လုပ္ၾကပါသလဲ။ ေျဖ ။                    ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ နားမလည္တဲ့ အရာမ်ားကို ေတြ႕ရတဲ့အခါ အဲဒါေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ ထူးဆန္းေနတတ္ပါတယ္ ။ အဲဒီလိုဟာေတြကို အထူးအဆန္းေတြပဲလို႔ အမွတ္တမဲ့ ဘာသိဘာသာ မေနဘဲ အဲဒါေတြရဲ႕ အဓိပၸာယ္ေတြကို ရွာေဖြဖို႔ ၾကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္ ။                        မွန္ပါတယ္ ။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ လိုက္နာလုပ္ေဆာင္ေနၾကတာေတြဟာ ဗုဒၶတရားေတာ္မွာ အေျခမခံဘဲ နားလည္မႈမွား ႏွင့္ အမ်ားယံုၾကည္လက္ခံထားတဲ့ အစြဲအလမ္းအေပၚမွာ အေျခခံထားတာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္ ။ ဒီလိုကိစၥေတြဟာ ဗုဒၶဘာသာ တစ္ခုတည္းမွာ မဟုတ္ပါဘူး ။ ဘာသာတိုင္းမွာပဲ ရံဖန္ရံခါ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္ ။                    ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ တရားေတာ္မ်ားကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ အေသးစိတ္ ေဟာျပေတာ္မူပါတယ္ ။ အဲဒါကိုမွ ျပည့္ျပည့္စံုစံု နားမလည္ရင္ေတာ့ ဗုဒၶျမတ္စြာကို အျပစ္ဆိုလို႔ မျဖစ္နိုင္ပါဘူး ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မွတ္သားဖြယ္ အဆံုးအမ တစ္ခုကေတာ့ --               " ေရာဂါေ၀ဒနာ ခံစားေနရေသာ လူတစ္ေယာက္သည္ ေဆးဆရာထံမွ ေဆးကုသမႈ ခံယူဖို႔ လြယ္ ကူပါလ်က္နဲ႔ ကုသမႈကို မခံယူလွ်င္ ေဆးဆရာ၏ အျပစ္ မဟုတ္ေပ ။ "                 " ထို႔အတူပင္ ကိေလသာေရာဂါ အဖိစီး အႏွိပ္စက္ခံေနရသူသည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္ မ်ား ရွိလ်က္နဲ႔ တရားေဆးျဖင့္ မကုစားလွ်င္ ျမတ္စြာဘုရား၏ အျပစ္ မဟုတ္ေပ ။ "                 ဗုဒၶဘာသာကိုပဲျဖစ္ေစ ၊ တစ္ျခားဘာသာတရားကိုပဲျဖစ္ေစ အဲဒီဘာသာတရားအေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္း နားမလည္သူမ်ားက အမွား ၊ အမွန္ ၊ အဆိုး ၊ အေကာင္း ကို မဆံုးျဖတ္သင့္ပါဘူး ။ ေမး ။                       ။ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဒါေလာက္ေကာင္းေနတယ္ဆိုရင္ တစ္ခ်ဳိ႕ ဗုဒၶဘာသာနိုင္ငံေတြ ဘာေၾကာင့္ ဆင္းရဲေနသလဲ ။ ေျဖ ။                    ။ သင္ရဲ႕အေမးမွာ ဆင္းရဲတယ္ဆိုတာ စီးပြားေရးအရ ဆင္းရဲတာကို ဆိုလိုရင္ ဟုတ္ပါ တယ္ ။ တစ္ခ်ဳိ႕ဗုဒၶဘာသာနိုင္ငံေတြ ဆင္းရဲၾကတာ မွန္ပါတယ္ ။ သို႔ေသာ္လည္း တစ္ကယ္လို႔သာ " ဘ၀အရည္အေသြး နိမ့္က် ဆင္းရဲမႈ " ကို ဆိုလိုရင္ေတာ့ တစ္ခ်ဳိ႕ဗုဒၶဘာသာနိုင္ငံေတြဟာ အလြန္   ခ်မ္းသာ ၾကပါတယ္ ။                 ဥပမာ -- အေမရိကန္နိုင္ငံ ဆိုၾကပါစို႔ ။ စီးပြားေရးအရ အင္မတန္ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ျပီး အင္အား ေကာင္းတဲ့ နိုင္ငံၾကီးေပါ့ ။ သို႔ေသာ္လည္း ကမၻာမွာ ရာဇ၀တ္မႈ ရာခိုင္ႏႈန္းအျမင့္မားဆံုးနိုင္ငံ တစ္နိုင္ငံ ျဖစ္ ေနတယ္။ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ အဘိုးအို ၊ အဘြားအိုေတြကို သူတို႔သားသမီးေတြက ပစ္ထားၾကတယ္ ။ ဂရုမစိုက္ၾကဘူး ။ ဒါနဲ႔ပဲ ဘိုးဘြားရိပ္သာမွာ အထီးက်န္ဘ၀နဲ႔ ဘ၀ဇာတ္သိမ္းသြားၾကရတယ္ ။ မိသားစု အတြင္းမွာ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြ ၊ ကေလးေတြကို အမ်ဳိးမ်ဳိး ဖ်က္ဆီးမႈ ေတြဟာ ၾကီးမားတဲ့ ျပႆနာ ၾကီးေတြ ျဖစ္ေနတယ္ ။ ဇနီးေမာင္ႏွံစံု သံုးစံုမွာ တစ္စံုဟာ ကြာရွင္း ျပတ္စဲထားတယ္ ။ ညစ္ညမ္းစာေပ ၊ ညစ္ညမ္းရုပ္ရွင္ ဆိုတာေတြကိုလည္း လြယ္လြယ္နဲ႔ ဖတ္နိုင္ ၊ ၾကည့္နိုင္ၾကတယ္ ။ စည္းစိမ္ဥစၥာ အေနနဲ႔ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာေသာ္လည္း ဘ၀အရည္အေသြး အေနနဲ႔ ဆင္းရဲ နိမ့္က်ေနပါတယ္ ။                  အခု ျမန္မာနိုင္ငံ ဆိုၾကပါစို႔ ။ စီးပြားေရးအေနနဲ႔ နိမ့္က်ေနတဲ့ နိုင္ငံ တစ္နိုင္ငံပဲ ။ သို႔ေသာ္လည္း သားသမီးေတြက မိဘေတြကို ရိုေသျမတ္နိုးၾကတယ္ ။ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ၾကတယ္ ။ ရာဇ၀တ္မႈလည္း တစ္ျခားနိုင္ငံေတြႏွင့္ စာလွ်င္ အလြန္နည္းတယ္ ။ ကြာရွင္းျပတ္စဲမႈ ၊ ကိုယ့္ကိုကိုယ္သတ္ေသမႈ တို႔ဆိုတာ မၾကားရသေလာက္ပဲ ။ မိသားစုအတြင္း ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈတို႔ ၊ ကေလးသူငယ္ေတြကို ဖ်က္ဆီးမႈတို႔ ၊ ညစ္ညမ္းစာေပ ၊ ညစ္ညမ္းရုပ္ရွင္တို႔ ၊ လိင္ဆက္ဆံေရးလိုင္စင္ တို႔ဆိုတာ မရွိဘူး ။ စီးပြားေရး နိမ့္က်ေသာ္ လည္း အေမရိကန္နိုင္ငံလို နိုင္ငံထက္ ဘ၀အရည္အေသြး ပိုျပီး ျမင့္မားပါတယ္ ။                 ဗုဒၶဘာသာနိုင္ငံေတြကို စီးပြားေရးေပတံ တစ္ခုတည္းနဲ႔ တိုင္းတာလွ်င္ေတာင္မွ အခ်မ္းသာ အၾကြယ္၀ဆံုးဒီေန႔ကမၻာမွာ စီးပြားေရးအင္အား အေတာင့္တင္းဆံုး ဗုဒၶဘာသာနိုင္ငံကို လက္ညႈိး ထိုးျပနိုင္ ပါတယ္ ။ အဲဒါကေတာ့ လူဦးေရရဲ႕ ၉၃ ရာႏႈန္းဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ ဂ်ပန္နိုင္ငံပါပဲ ။ ေမး ။                 ။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ကုသိုလ္ျဖစ္ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ၾကတာ သိပ္မၾကားမိပါဘူး ။ အဲဒါဘာ ေၾကာင့္လဲ ။ ေျဖ ။              ။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြလည္း ကုသိုလ္ျဖစ္ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ၾကပါတယ္ ။ သင္မၾကားမိတာက ေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ သူတို႔လုပ္တဲ့ ကုသိုလ္ ေကာင္းမႈေတြ အေၾကာင္းကို ၀ါၾကြားေျပာဆိုဖို႔ မလိုဘူး လို႔ ယူဆထားၾကလို႔ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္ ။                    ႏွစ္ေပါင္းေတာ္ေတာ္ၾကာဆီက ဂ်ပန္ဗုဒၶဘာသာေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ နစ္ခိုနိရ၀ါနို ဟာ ဘာသာတရားအားလံုး ေပါင္းစည္းညီညြတ္မႈ တိုးတက္ေရးကို လုပ္ေဆာင္တဲ့အတြက္ ( Templeton Prize ) တင္ပယ္လ္တန္ဆုကို ရရွိပါတယ္ ။ အလားတူပဲ ထိုင္းဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ၾကီးတစ္ပါးဟာ မူးယစ္ေဆးစြဲသူမ်ားကို ကုသရာမွာ ထူးခၽြန္တဲ့အတြက္ မက္ေဆးေဆး ဆုကို ရရွိခဲ့ပါတယ္ ။ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ တုန္းက အရွင္ကႏၲယပိ၀တ္ ဆိုတဲ့ ထိုင္းဘုန္းၾကီးတစ္ပါးဟာ ေက်းလက္ေတာရြာမ်ားမွာရွိတဲ့ အေျခအေနမဲ့ ကေလးမ်ားကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တဲ့အတြက္ " ေနာ္ေ၀ကေလးမ်ား၏ ျငိမ္း ခ်မ္းေရးဆု "ကို ရရွိခဲ့ပါတယ္ ။ အေနာက္တိုင္း ဗုဒၶဘာသာအဖြဲ႕( Western Buddhist Order ) ဟာ အိႏၵိယ ျပည္မွာ ဆင္းရဲသားမ်ားအတြက္ ၾကီးမား က်ယ္ျပန္႔တဲ့ လူမႈေရး လုပ္ငန္းေတြကို လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္ ။ စာသင္ေက်ာင္းေတြ ၊ ကေလးျပဳစုေစာင့္ေရွာက္္ေရး႒ာနေတြ ၊ ေဆးေပးခန္းေတြ ၊ တစ္နိုင္စက္မႈလုပ္ငန္း အေသးစားေတြ တည္ေထာင္ျပီး ျပဳစု ပ်ဳိးေထာင္ ေပးေနပါတယ္ ။                   ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ တစ္ျခားဘာသာ၀င္မ်ားလိုပဲ သူတစ္ပါးကို အကူအညီေပးရတာဟာ သူ တို႔ရဲ႕ဘာသာတရား လိုက္နာက်င့္ၾကံမႈကို ေဖာ္ျပတာပဲလို႔ သိျမင္မွတ္ယူၾကပါတယ္ ။ သို႔ေသာ္လည္း ဒါေတြ ကို ကိုယ့္ကို ကိုယ္ မထင္ေပၚေစပဲ တိုးတိုးတိတ္တိတ္ပဲ လုပ္သင့္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ ကုသိုလ္ျဖစ္ လုပ္ငန္းေတြအေၾကာင္းကို သင္ သိပ္မၾကားရတာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္ ။ ေမး ။                    ။ ဘာေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး ကြဲျပားေနပါသလဲ ။ ေျဖ ။                     ။ လူေတြစားသံုးၾကတဲ့ သၾကားေတြလဲ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိၾကတာ မဟုတ္လား ။ သၾကားျဖဴ ၊ သၾကားညိဳ ၊ ေက်ာက္သၾကား ၊ သၾကားရည္ ၊ ေရခဲသၾကား စသည္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိၾကတာပဲ ။ သို႔ေသာ္လည္း အားလံုးဟာ သၾကားခ်ည္းပဲ ၊ ျပီးေတာ့ သၾကားတိုင္းဟာ ခ်ဳိၾကတာခ်ည္းပဲ ။ မခ်ဳိတဲ့ သၾကားရယ္လို႔ မရွိ ဘူး ။ ဒီလို သၾကား အမ်ဳိးမ်ဳိးအစားစား ထုတ္ၾကတာက သူတို႔ကို သံုးစြဲပံု သံုးစြဲနည္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိၾကလို႔ပါပဲ ။ ဗုဒၶဘာသာ ဟာလည္း ထို႔အတူပါပဲ ။ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ၊ စ်င္းဗုဒၶဘာသာ ၊ အမိတာဘာ ဗုဒၶဘာသာ ၊ ေယာဂါစာရ ဗုဒၶဘာသာ ၊ ၀ဇိရယာန ဗုဒၶဘာသာ စသည္ျဖင့္ ကြဲျပားေနၾကေသာ္လည္း အႏွစ္သာရအား ျဖင့္ အတူတူပါပဲ ။ အဲဒီအႏွစ္သာရက ဘာလဲဆိုေတာ့ ကိေလသာမွလြတ္ေျမာက္ျခင္း ၊ ဆင္းရဲမွလြတ္ ေျမာက္ျခင္း ဆိုတဲ့ အႏွစ္သာရ ပါပဲ ။ ဗုဒၶဘာသာဟာ သူျဖစ္ေပၚရာ ယဥ္ေက်းမႈ အမ်ဳိးမ်ဳိး နဲ႔ ဟပ္မိေအာင္ အသြင္ အမ်ဳိးမ်ဳိး နဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္လာခဲ့ပါတယ္ ။ အသစ္ျဖစ္တဲ့ မ်ဳိးဆက္ အသီးသီးနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ ရာစုႏွစ္မ်ားတစ္ေလ်ာက္မွာ ဗုဒၶဘာသာကို ျပန္ျပီး အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုၾကပါတယ္ ။ ျပင္ပ ပံုပန္းသ႑ာန္ အေနနဲ႔ အမ်ဳိးမ်ဳိး ကြဲျပားေနတယ္လို႔ ထင္ရေသာ္လည္း အားလံုးရဲ႕ ဗဟိုခ်က္မ အႏွစ္သာရ ကေတာ့ သစၥာ ေလးပါး ၊ မဂၢင္ရွစ္ပါး ပါပဲ ။                   ဗုဒၶဘာသာအပါအ၀င္ ဘာသာၾကီး အားလံုးဟာ ဂိုဏ္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ကြဲခဲ့ၾကပါတယ္ ။ သို႔ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းအမ်ဳိးမ်ဳိးဟာ အခ်င္းခ်င္း ဘယ္ေတာ့မွ စစ္ပြဲေတြ မဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကပါဘူး ။ သူတို႔ဟာ အခ်င္း ခ်င္း ဘယ္ေတာ့မွ ရန္မပြား ခဲ့ၾကပါဘူး ။ ခုေခတ္မွာဆိုရင္ ဂိုဏ္းတစ္ပါးရဲ႕ ေက်ာင္းကန္ဘုရားကို တစ္ျခား ဂိုဏ္းတစ္ခုက သြားေရာက္ျပီး အတူတကြ ဘုရား၀တ္ျပဳၾကပါတယ္ ။ တစ္ျခား ဘာသာေရးေလာကမွာ ဒီလို အခ်င္းခ်င္း နားလည္မႈ လက္ခံ ညီညြတ္မႈဆိုတာ တစ္ကယ္ေတာ့ အလြန္ရွားပါတယ္ ။ ေမး ။                  ။ သင္က ဗုဒၶဘာသာကို အလြန္အထင္ၾကီးတာပဲ ။ သင္ဟာ သင့္ဘာသာတရားကို မွန္တယ္ လို႔ ယူဆျပီး တစ္ျခား ဘာသာအားလံုးကို မွားတယ္လို႔ ယူဆပံုရတယ္ ။ ေျဖ ။                 ။ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မည္သူမဆို တစ္ျခားဘာသာတရား မွားတယ္လို႔ မထင္ၾကပါဘူး ။ တစ္ျခားဘာသာတရားမ်ားကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေ၀ဖန္စစ္ေဆးဖို႔ရာ စစ္မွန္တဲ့ လံု႔လ၀ီရိယကို ျပဳသူမွန္သမွ် ဘယ္သူမွ အဲဒီလို မထင္ၾကပါဘူး ။ ဘာသာ တရားအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေလ့လာတဲ့အခါမွာ ပထမဆံုး သတိျပဳမိတာကေတာ့ ဒီဘာသာတရားေတြဟာ အခ်င္း ခ်င္း ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား တူညီၾကတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ ပါပဲ ။                     အားလံုးေသာ ဘာသာတရားမ်ားက လူသားရဲ႕ လက္ရွိအေျခအေနဟာ ေက်နပ္ဖြယ္မရွိဘူးလို႔ ၀န္ခံၾကတာ ပါပဲ ။ လူသားရဲ႕ အေျခအေန တိုးတက္လိုရင္ စိတ္ေနစိတ္ထား အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုအပ္ တယ္လို႔ အားလံုး ယံုၾကည္ၾကပါတယ္ ။ ဘာသာတရားအားလံုးဟာ ေမတၱာ ၊ ကရုဏာ ၊ ေပးကမ္းလွဴဒါန္း ျခင္း ၊ လူမႈေရး တာ၀န္၀တ္တရားမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း စတဲ့ က်င့္၀တ္မ်ားကို သင္ၾကားေပးၾကပါတယ္ ။ ဒီဘာသာတရား အားလံုးကအဆံုးစြန္ျပည့္စံုတဲ့ သေဘာတစ္ခုဟာ ပံုသ႑ာန္ အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ရွိတယ္ဆိုတာ လက္ခံၾကပါတယ္ ။                    ဘာသာတရားမ်ားက ဒီ လံုး၀ဥသံု ျပည့္စံုတဲ့ သဘာ၀ကို ဘာသာစကားအမ်ဳိးမ်ဳိး ၊ နာမည္အမ်ဳိး မ်ဳိး ၊ အမွတ္အသားအမ်ဳိးမ်ဳိး နဲ႔ ရွင္းလင္း ေဖာ္ျပၾကပါတယ္ ။ အရာရာကို တစ္ဖက္သတ္ ရႈျမင္သံုးသပ္တဲ့ နည္းကို အျမင္က်ဥ္းစြာ တြယ္ကပ္ထားၾကတဲ့အခါမွသာ သည္းမခံနိုင္မႈ ၊ မာနတရား ႏွင့္ ကိုယ္သာမွန္ စိတ္ထားေတြ ျဖစ္ပြားေပၚေပါက္ လာတတ္ပါတယ္ ။                 စဥ္းစားၾကည့္ပါ ။ အဂၤလိပ္ ၊ ျပင္သစ္ ၊ တရုတ္ ၊ အင္ဒိုနီးရွား လူ ၄ ဦး ေကာ္ဖီပန္းကန္တစ္လံုးကို ၾကည့္ၾကတယ္ ဆိုပါစို႔ ။ အဲဒီပန္းကန္ကို အဂၤလိပ္က " Cup "  လို႔ေခၚတယ္ ။ ျပင္သစ္က " Tasse " လို႔ေခၚ တယ္ ။ တ၇ုတ္က " Pei " ၊ အင္ဒိုနီးရွားက " Cawan " လို႔ေခၚတယ္ ။ အဲဒါ သူ႔အေခၚမွန္တယ္ ၊ တစ္ျခားလူ အေခၚမွားတယ္လို႔ ကိုယ့္အဘိဓာန္ ကိုယ္ကိုးကားျပီး အေၾကာက္အကန္ ျငင္းခံုေနၾကပါေရာ ။ အဲဒီအခိုက္ မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တစ္ဦး ေရာက္လာျပီး ဘာမွေျပာမေနဘဲ ေကာ္ဖီပန္းကန္ကို ေကာက္ယူျပီး ေမာ့ ေသာက္ပစ္လိုက္ပါတယ္ ။ ျပီးေတာ့မွ သူက ဟိုလူေလးေယာက္ကိုေျပာလိုက္တယ္ ။ " ဒီပန္းကန္ကိုဘယ္လို ပဲ မိတ္ေဆြတို႔ေခၚေခၚ လိုရင္းက ဒါကို ေကာ္ဖီေသာက္ဖို႔ အသံုးျပဳတာပါပဲ ။ ျငင္းခံုေနလို႔ ဘာအက်ဳိးရွိမလဲ ။ ေသာက္ဖို႔ပန္းကန္ကို ေသာက္လိုက္မွ အေမာေျပျပီး လန္းဆန္းလာမွာေပါ့ ။ အဲဒါ လိုရင္းပဲ ။ " ဒါဟာ ဘာသာတရားမ်ားအေပၚ ဗုဒၶဘာသာကျမင္တဲ့ အျမင္ ၊ ထားတဲ့စိတ္ထား ပါပဲ ။ ေမး ။                 ။ ဗုဒၶဘာသာဟာ သိပၸံနည္း က်ပါသလား ။ ေျဖ ။                 ။ ဒီအေမးကို မေျဖမီ " သိပၸံ " ဆိုတဲ့ စကားလံုးရဲ႕ အဓိပၸာယ္ကို ရွာၾကည့္တာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္ ။ အဘိဓာန္မ်ားက ဒီလိုဖြင့္ျပၾကပါတယ္ ။ " သိပၸံ " ဆိုတာ တစ္ကယ္ျဖစ္ေနတဲ့ သဘာ၀ တစ္ခုကို လက္ေတြ႔မ်က္ျမင္ ၾကည့္ရႈျခင္းႏွင့္ စမ္းသပ္ျခင္း တို႔အေပၚ အေျခခံျပီး စနစ္တစ္ခု ေဖာ္ထုတ္တဲ့ ပညာ ၊ တိတိက်က် ေလ့လာစမ္းသပ္ သိရွိထားတဲ့ အရာတစ္ခုႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ သဘာ၀က်တဲ့ နည္းလမ္း ဥပေဒသမ်ား သတ္မွတ္ေဖာ္ျပတဲ့ ပညာပါပဲ ။ အဲဒီပညာရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုခုလည္း သိပၸံ ပါပဲ ။                 ဗုဒၶဘာသာမွာ ဒီဖြင့္ဆိုခ်က္နဲ႔ မကိုက္ညီတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ား ရွိေကာင္း ရွိနိုင္ပါတယ္ ။ သို႔ေသာ္ လည္း ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ လိုရင္းတရားျဖစ္တဲ့ သစၥာေလးပါးကေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ ကိုက္ညီပါတယ္ ။ ပထမ ဆံုး အမွန္တရားက ဒုကၡသစၥာ ပါ ။ ဒီမွာ ဒုကၡ ဆင္းရဲျခင္းဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ ေတြ႕သိခံစားရတဲ့ အရာပါ ။သူ႔ ကို အဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္လို႔လည္း ရပါတယ္ ။ လက္ေတြ႕ခံစား သိျမင္လို႔လည္း ရပါတယ္ ။                    ဒုတိယ အမွန္တရားက သမုဒယသစာပါ ။ လိုခ်င္တက္မက္မႈတဏွာကို ဆိုလိုပါတယ္ ။ ဆင္းရဲ ဒုကၡကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ ဒီတဏွာ ဟာလည္း ကိုယ္တိုင္ေတြ႕သိ ခံစားရတဲ့အရာပါ ။ အဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္လို႔လည္း ရတယ္ ။ လက္ေတြ႕သိျမင္ ခံစား လို႔လည္း ရပါတယ္ ။ ဒီဒုကၡနဲ႔ ဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရားအမွန္ကို ဒႆနပညာဆိုင္ရာ စကားလံုးေတြနဲ႔ ရွင္းျပဖို႔ မလိုပါဘူး ။ ကိုယ္ေတြ႕ခံစား သိျမင္ရတဲ့ အရာေတြပါ ။                   တတိယ အမွန္တရားကေတာ့ နိေရာဓသစၥာပါ ။ ဆင္းရဲကုန္ဆံုးတဲ့သေဘာ ၊ ဆင္းရဲျငိမ္းတဲ့ သေဘာပါ ။ ဒီသေဘာကို အနႏၲတန္ခိုးရွင္ဆိုသူ တစ္ဦးဦးကို အားကိုးလို႔ မရပါဘူး ။ ယံုၾကည္ရံုမွ် ဆု ေတာင္းရံုမွ်နဲ႔လည္း မရနိုင္ပါဘူး ။ ဆင္းရဲဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရားကို ပယ္သတ္နိုင္မွပဲ ရပါတယ္ ။                စတုတၳအမွန္တရားကေတာ့ ဆင္းရဲျငိမ္းေစတဲ့ နည္းလမ္းျဖစ္တဲ့ မဂၢသစၥာပါ ။ ဒီဆင္းရဲျငိမ္းေရး နည္းလမ္းကလည္း ဒနပညာ သေဘာတရားေတြနဲ႔ လံုး၀မသက္ဆိုင္ပါဘူး ။ သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့ နည္း လမ္းအတိုင္း လက္ေတြ႕က်င့္မွပဲ ရပါတယ္ ။ ဒီနည္းလမ္းကလည္း အစမ္းသပ္ခံ နည္းလမ္းပါ ။                    သိပၸံပညာမွာလိုပဲ ဗုဒၶဘာသာကို ရွင္းျပဖို႔လည္း အနႏၲတန္ခိုးရွင္ အယူအဆကို လက္ခံဖို႔ မလို ပါဘူး ။ ဗုဒၶဘာသာ ကိုယ္တိုင္က စၾကာ၀ဠာ ကမၻာေလာကၾကီးရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပံုကို သဘာ၀ နိယာမေတြနဲ႔ ရွင္းျပထားပါတယ္ ။                ဒီအခ်က္အားလံုးဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ သိပၸံနည္းက် အႏွစ္သာရကို ေသခ်ာစြာ ေဖာ္ေဆာင္ ေနပါ တယ္ ။ ဒီမွာလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ဗုဒၶျမတ္စြာ အျမဲတစ္ေစ ဆံုးမခဲ့တဲ့ အဆံုးအမက  ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ဘယ္အရာကိုမဆို အကန္းယံု ၊ အရမ္းယံု မယံုမိၾကဖို႔ ၊ ေမးျမန္း ၊ စံုစမ္း ၊ စစ္ေဆး ၊ စမ္းသပ္ျပီးမွ ကိုယ္ တိုင္ ေတြ႕သိ ခံစားရတဲ့ အရာေပၚမွာ အေျခခံျပီး ယံုသင့္မွ ယံုဖို႔ ပါပဲ ။ ဒီအဆံုးအမမွာ တိက်တဲ့ သိပၸံနည္းက် အျမင္ ပါ၀င္ေနပါတယ္ ။ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ဆံုးမပံုက --- " တစ္ဆင့္စကား ေျပာသံ ၾကားကာမွ်ကို ဟုတ္ျပီ မွန္ျပီ ဟု ခ်က္ခ်င္း အတည္ မယူေလႏွင့္ ၊ လက္မခံၾက ေလႏွင့္ ၊ ရိုးရာ အစဥ္အလာႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ စကား ျဖစ္၍လည္း ဟုတ္ျပီ မွန္ျပီ ဟု ခ်က္ခ်င္း အတည္ မယူေလႏွင့္ ၊ ေရွးက ဒီလို ျဖစ္ခဲ့ဖူးတယ္ဆိုတဲ့ ( ထံုးတမ္းအစဥ္အလာအရလည္း ) ဟုတ္ျပီ မွန္ျပီ ဟုခ်က္ ခ်င္း အတည္ အယူေလႏွင့္ ၊   ပိဋက ( စာေပ ) ႏွင့္ ( က်မ္းဂန္ႏွင့္ ) ကိုက္ညီတယ္ ဆိုျပီးေတာ့လည္း ဟုတ္ျပီ မွန္ျပီ ဟုခ်က္ခ်င္း အတည္မယူေလႏွင့္ ၊ မိမိကိုယ္တိုင္ ေတြးၾကံနိုင္ရံု မွ်ႏွင့္လည္း ( ဆင္ျခင္တံုတရား ႏွင့္ ကိုက္ညီသည္   ယုတၱိ ရွိသည္ဆိုျပီး ) ဟုတ္ျပီ မွန္ျပီ ဟု ခ်က္ခ်င္း အတည္ မယူေလႏွင့္ ၊ နည္းမွီ ရယူရံုျဖင့္ လည္းဟုတ္ျပီ မွန္ျပီ ဟု ခ်က္ခ်င္း အတည္ မယူေလႏွင့္ ၊ အျခင္းအရာကိုၾကံစည္စိတ္ကူးျပီး ( သေဘာက်ရံု ျဖင့္ ) လည္း ဟုတ္    ျပီ မွန္ျပီ ဟု ခ်က္ခ်င္း အတည္မယူေလႏွင့္ ( မဆံုးျဖတ္နဲ႔ဦး ) ၊ ငါတို႔သေဘာက် လက္ခံ ထားတဲ့ အယူ၀ါဒ ႏွင့္ ကိုက္ညီတယ္ဆိုျပီးေတာ့   လည္း ဟုတ္ျပီ မွန္ျပီ ဟု ခ်က္ခ်င္း အတည္မယူေလႏွင့္ ၊ မွတ္ထိုက္ ယူထိုက္ လက္ခံထိုက္ တဲ့ သေဘာပဲ ဆိုျပီးေတာ့လည္း ဟုတ္ျပီ    မွန္ျပီ ဟု ခ်က္ခ်င္း အတည္ မယူေလႏွင့္ ( မဆံုးျဖတ္နဲ႔ဦး ) ၊   ငါတို႔ေလးစားတဲ့ ရဟန္း ရဲ႕စကားဆိုျပီးေတာ့လည္း ဟုတ္ျပီ မွန္ျပီ ဟု  ခ်က္ခ်င္း အတည္မယူေလႏွင့္ ".......ဟူ၍ ကာလာမသားေတြကို ေဟာထားတဲ့ ကာလာမသုတ္ ရွိပါတယ္ ။ သင္ကိုယ္တိုင္ ေကာင္းတဲ့အရာပဲ ၊ အျပစ္ကင္းတဲ့အရာပဲ ၊ ပညာရွိတို႔ ခ်ီးမြမ္းအပ္တဲ့ အရာပဲ ၊ လက္ေတြ႕ က်င့္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာလည္း မုခ် ခ်မ္းသာေစနိုင္တဲ့ အရာပဲလို႔ ကိုယ္ေတြ႕ သိျမင္ရတဲ့ အခါက်မွပဲ အဲဒါကို ယံုၾကည္ လက္ခံ လိုက္နာ က်င့္ၾကံ ပါ " ။                 ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဟာ ျပည့္ျပည့္၀၀ သိပၸံနည္းက်တယ္လို႔ မဆိုနိုင္ေသာ္လည္း အေတာ္ခိုင္မာ တဲ့ သိပၸံနည္းက် သေဘာသဘာ၀ေတြ ေတာ့ ပါ၀င္ပါတယ္ ။ ျပီးေတာ့ တစ္ျခား ဘာသာတရားေတြထက္ ပိုျပီး သိပၸံနည္းက်တယ္လို႔ ေျပာနိုင္ပါတယ္ ။                    ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္မွာ အၾကီးျမတ္ဆံုး သိပၸံပညာရွင္ျဖစ္တဲ့ အဲလ္ဘတ္အိုင္းစတိုင္း က ဗုဒၶဘာသာ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒီလိုေျပာပါတယ္ ။                 " ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ စၾက၀ဠာတစ္ခုလံုး ကိုးကြယ္ၾကတဲ့ ျဖစ္ေပၚလာလိမ့္မယ္ ။ အဲဒီဘာသာတရား ဟာ ထာ၀ရဘုရား အယူအဆကို လႊမ္းမိုးသြားလိမ့္မယ္ ။ တယူသန္ တရားေသ ၀ါဒကိုလည္း ေရွာင္လႊဲနိုင္ လိမ့္မယ္ ။ သဘာ၀တရားႏွင့္ ဘာသာတရား ႏွစ္ခုလံုးကို လႊမ္းျခံဳမိတဲ့ ဒီဘာသာတရားဟာ ရုပ္နာမ္ႏွစ္ပါး ကို ကိုယ္ေတြ႕ခံစားသိျမင္မႈႏွင့္ အဓိပၸာယ္ျပည့္၀တဲ့ ေပါင္းစည္းညီညြတ္မႈအေပၚမွာ အေျခခံလိမ့္မယ္ ။ ဒီအခ်က္ေတြကို ဗုဒၶဘာသာက အေျဖေပးလိမ့္မယ္ ။ တစ္ကယ္လို႔သာ ေခတ္သစ္သိပၸံနည္းက် လိုအပ္ခ်က္ မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးနိုင္တဲ့ ဘာသာတရားတစ္ခု ရွိတယ္ဆိုရင္ အဲဒီဘာသာတရားဟာ ဗုဒၶဘာသာ ပဲ ျဖစ္လိမ့္မယ္ ။ "                                                                                                                                             ...........................................................................................................................................................................................................................................